|
Artykuły / artykuły : Prawo
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Uwagi do rozporządzenia w sprawie warunków technicznych z 6.11.2008 w kontekście świadectw energetycznych11 stycznia 2009
Zmiany związane z dostosowaniem polskiego prawa do wymagań określonych w Dyrektywie w sprawie charakterystyki energetycznej budynków są bardzo duże oraz złożone; problem ten dotknie prawie wszystkich posiadaczy i użytkowników budynków. 6 listopada 2008 r. ostatecznie wdrożono w naszym kraju wymagania dyrektywy EPBD [5] dotyczącej jakości energetycznej budynków przez przyjęcie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 6 listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej. Pełna implementacja dyrektywy EPBD do naszego prawa wymagała nowelizacji Prawa budowlanego [1], nowelizacji rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [2], oraz nowelizacji rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego [3]. Oba dokumenty zostały przyjęte 6 listopada 2008 r. Po ich przestudiowaniu widać wiele nieścisłości, a nawet błędów, trudno więc jest przewidzieć, jakie będą skutki wdrożenia.
Od 2 stycznia 2009 r. certyfikaty dla budynków i mieszkań są wymagane przy zawarciu umowy najmu, przy sprzedaży nieruchomości, przy odbiorze nowo wznoszonych budynków oraz po wykonaniu remontu lub termomodernizacji budynku. Ponowne określenie jakości energetycznej budynku wymagane jest, gdy ulegnie zmianie charakterystyka energetyczna budynku. Z tego wynika, że gdy ocieplimy dach lub wymienimy 20% stolarki, konieczne będzie ponowne wykonanie oceny energetycznej i wystawienie certyfikatu. Z jednej strony ustawodawca próbuje uprościć procedury, tak aby za jednym razem wykonać ocenę budynku i występujących w nim lokali, z drugiej strony narzuca konieczność wykonywania oceny, kiedy zostanie wprowadzone nawet drobne usprawnienie mające wpływ na jakość energetyczną obiektu lub mieszkania. Można stwierdzić, że nie zostało sprecyzowane poprawnie, kiedy po jakim remoncie budynku będzie wymagane wykonanie certyfikatu, co spowoduje wiele problemów i niepewności, które doprowadzą do łamania prawa. Nikt nie będzie wykonywał ponownie certyfikatu dla budynku, w którym dokonano np. wymiany części okien. Jest pewne, że posiadanie certyfikatu będzie wymagane, gdy inwestor będzie ubiegał się o pozwolenie na użytkowanie; w przypadku drobnych remontów mających wpływ na jakość energetyczną budynku lub lokalu powinien wykonać ponownie ocenę energetyczną. Wymóg będzie nagminnie omijany. Nie jest precyzyjnie określone, kiedy powinien być wykonany certyfikat dla lokalu wynajmowanemu. Trudność polega na tym, że nie wiadomo, jak się zachować, kiedy umowa na wynajem lokalu lub mieszkania została zawarta przed rokiem 2009 i nie obejmuje w swej treści konieczności posiadania certyfikatu. Czy należy postąpić jak z istniejącym mieszkaniem, na którym obowiązek posiadania certyfikatu występuje dopiero przy zawarciu umowy notarialnej? Można metodą porównawczą wywnioskować, że skoro dla istniejących mieszkań wymóg posiadania certyfikatu występuje dopiero przy zawarciu umowy najmu, to podobnie dla wynajmowanych lokali i mieszkań udostępnienie certyfikatu wystąpi dopiero na etapie zawarcia lub zmiany umowy najmu. Wydaje się, że zapis ten jest sprzeczny z wymaganiami dyrektywy. Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych
Wprowadzenie zmian warunków, jakim powinny odpowiadać budynki, wskazuje na niekonsekwencję, a ponadto brak spójności z innymi dokumentami. Konsekwencje mogą być poważne. W § 328 ust. 1 rozszerzono zapis, który wymaga, aby budynek i jego instalacje ogrzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne, ciepłej wody użytkowej, a w przypadku budynku użyteczności publicznej również instalacje oświetlenia wbudowanego powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby ilość ciepła, chłodu i energii elektrycznej, potrzebnych do użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem, można było utrzymać na racjonalnie niskim poziomie. Rozszerzenie racjonalizacji obejmuje dodatkowo sprawdzenie wymagań w zakresie ciepłej wody użytkowej, chłodu i energii elektrycznej.
W rozporządzeniu jest wiele nieprecyzyjnych zapisów. Na przykład wymaga się, aby budynek był zaprojektowany i wykonany w sposób ograniczający ryzyko przegrzewania budynku w okresie letnim. Nie ma jednak sprecyzowanego warunku, za pomocą którego można zweryfikować poprawność przyjętych rozwiązań. Można się tylko domyślać, że chodzi o graniczny współczynnik przepuszczalności energii całkowitej okna oraz przegród przezroczystych gC, który odnosi się do wszystkich rodzajów budynków. Liczony jest według wzoru:
gC = fC · gG
gdzie:
gG – współczynnik przepuszczalności energii całkowitej dla zestawu szybowego,
fC – współczynnik korekcyjny ze względu na zastosowane urządzenia
przeciwsłoneczne.
Kolejnym problemem jest stwierdzenie spełnienia wymagań określonych w § 329 ust. 1. Przyjęto bowiem dwa sposoby spełnienia ww. wymagań:
1. Jeżeli przegrody zewnętrzne budynku oraz technika instalacyjna odpowiadają wymaganiom izolacyjności cieplnej oraz powierzchnia okien spełnia wymagania określone w pkt 2.1 załącznika nr 2 do rozporządzenia.
lub:
2. Wartość wskaźnika EP [kWh/ (m2· rok)], określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz chłodzenia, jest mniejsza od wartości granicznych określonych odpowiednio w ust. 3 pkt 1 i 2.
Maksymalne wartości EP rocznego wskaźnika obliczeniowego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz chłodzenia w zależności od współczynnika kształtu budynku A/Ve wynoszą, w budynkach mieszkalnych do ogrzewania i wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej (EPH+W), w ciągu roku: a) dla A/Ve ≤ 0,2; EPH+W = 73 + ΔEP; [kWh/(m2·rok)],
b) dla 0,2 ≤ A/Ve ≤ 1,05; EPH+W = 55 + 90 · (A/Ve) + ΔEP; [kWh/(m2 · rok)],
c) dla A/Ve ≥ 1,05; EPH+W = 149,5 + ΔEP; [kWh/(m2 ·rok)]
Podobnie, choć przy innych wzorach, określone są wymagania graniczne dla budynku z chłodzeniem EPHC+W oraz dla budynków użyteczności publicznej EPHC+W+L uwzględniająca dodatkowo oświetlenia.
Zaskakujące jest, że nie jest precyzyjnie określony warunek A/Ve. W przypadku gdy A/Ve = 0,2, w rozporządzeniu podane są dwie różne metody obliczenia wartości granicznej EPH+W. Nie wiadomo, z której należy korzystać. Ten błąd jest łatwy do naprawienia, problem w tym, że podobnych nieścisłości jest w opublikowanych rozporządzeniach bardzo dużo.
Skoro ustawodawca umożliwia spełnienie podstawowego warunku określonego w § 328. 1 za pomocą spełnienia warunków granicznych izolacyjności przegród i instalacji c.o. i c.w.u. lub warunku na EP, wykonajmy obliczenia i sprawdźmy, czy końcowe wyniki będą zbliżone? Porównamy też obecnie obowiązujące przepisy z nowymi, które wejdą w życie od 1 stycznia 2009.
Analizy wykonano dla budynku mieszkalnego ogrzewanego o A/Ve = 0,54. Wyniki obliczeń zamieszczono w tabeli 1. Wykonane obliczenia wskazują, że budynki zaprojektowanie wg wymagań sprzed 6 listopada 2008 r. będą charakteryzować się korzystniejszą wartością EP od budynków zaprojektowanych wg najnowszych wymagań spełniających wartości graniczne U. Trzeba zauważyć, że wg najnowszych wymagań określonych w warunkach technicznych i normach wpływ mostków ciepła uwzględnia się przy obliczeniu współczynnika strat ciepła HW: Hw = bw · (ΣiAw,i ·Uw,i+ Σj lw,j · Ψw,j + ΣjХj),
gdzie:
Aw,i – pole powierzchni okna lub drzwi o indeksie i w przegrodach zewnętrznych budynku, m2,
Uw,i – współczynnik przenikania ciepła przez okna lub drzwi o indeksie i przegród zewnętrznych budynku, W/(m2K),
lw,j – długość liniowego mostka cieplnego okna lub drzwi o indeksie j, m,
Ψw,j – współczynnik przenikania ciepła liniowego mostka cieplnego okna lub drzwi o indeksie j,W/(m·K),
Хj – współczynnik przenikania j-tego mostka punktowego,
bw – współczynnik korygujący dotyczący okien lub drzwi sąsiadujących z przestrzeniami o nieregulowanej temperaturze lub przegród sąsiadujących z innym budynkiem, obliczany zgodnie z normą PN-EN ISO 13789:2001, bve,k ≠ 1, gdy temperatura sąsiadującej przestrzeni różni się od temperatury przestrzeni zewnętrznej θe.
Nowelizacja warunków technicznych pozostawia dowolność wyboru w sprawie uwzględniania mostkówi wyboru sposobu spełnienia wymagań. Można się domyślić, że projektanci będą odnosić się do sposobu, który nie wymaga zwiększonych nakładów pracy. Sprawdzając warunek na U spełnią wymagania prawne, jednak budynek będzie się charakteryzował wartością EP znacznie większą od wymaganej wartości granicznej EPH+W. Może warto byłoby rozważyć konieczność spełnienia obu punktów wymagań na U i na EP?
Poddano dalszej analizie wymagania określone w warunkach technicznych i stwierdzono, że żaden z badanych budynków wielorodzinnych zasilanych konwencjonalnymi źródłami energii nie spełnia wymagań na EP. Rozważmy dla przykładu budynek mieszkalny o A/Ve = 0,44 Af = 2500 m2(50 mieszkań x 50 m2) oraz o Ve = 7500 m3. Wartość graniczną EPH+W podzielono na część odpowiadającą obliczeniowemu zapotrzebowaniu na nieodnawialną energię pierwotną na c.o. i wentylację EPH oraz część odpowiadającą obliczeniowemu zużyciu nieodnawialnej energii pierwotnej na c.w.u. Dla A/Ve = 0,44 wartość wynosi EPH = 55 + 90 · (A/Ve) = 94,6 kWh/m2· rok.
Natomiast wartość EP obliczona przy założeniu maksymalnych dopuszczalnych U dla przegród spełniających wymagania rozporządzenia w sprawie warunków technicznych… oraz maksymalnej sprawności urządzeń produkujących ciepło ze źródeł konwencjonalnych na c.o. (kotłownia gazowa kondensacyjna o sprawności wytwarzania 100%!) wynosi EPH,obl.poU = 99,3 kWh/m2· rok.
Wartość graniczna EPH = 94,6 kWh/ m2rok < EPH,obl.poU = 99,3 kWh/m2· rok.
Z tego wniosek jest prosty, wartości graniczne U nie gwarantują spełnienia warunku na EPH. Rozbieżności wahają się od kilkunastu do kilkudziesięciu procent. Drugi element wzoru określającego wartość graniczną referencyjną EPH+W dotyczy energii do przygotowania ciepłej wody użytkowej określa formuła ΔEP = ΔEPw = 7800 ·(300+0,1 · Af), czyli zużycie graniczne zależy tylko od powierzchni użytkowej budynku.
Dla wcześniej omawianego przykładu określono ΔEP dla 150 osób mieszkających w budynku wielorodzinnym (50 mieszkań 50 m2 p.u.) o łącznej powierzchni Af = 50 · 50 m2= 2500 m2, Ve = 7500 m3.
Wartość graniczna ΔEP dla ciepłej wody wynosi:
ΔEP = ΔEPW = 7800/(300 + 0,1 · Af) = 7800/(300 + 0,1 · 2500) = 7800/550 = 14,18 kWh/m2· rok!
Wielokrotnie wykonywane analizy rzeczywistego zużycia ciepłej wody w odniesieniu do mkw. dawały wyniki od 75 do 130 kWh/m2rok.
Dodatkowo policzono wartość ΔEP dla c.w.u. zgodnie ze wzorem określonym w rozporządzeniu [4]. Zapotrzebowanie energii pierwotnej wraz z energią pomocniczą dla tego typu budynku i dla 150 osób przy dobowym zużyciu ciepłej wody wg zamieszczonej tam tabeli – 35 l/os. z nowoczesną energooszczędną instalacją c.w.u. przy sprawności referencyjnej 70% wynosi 85,6 kWh/m2·rok. Spełnienie ΔEPW jest możliwe jedynie w przypadku, kiedy energię produkujemy z biomasy i co najmniej 20% ciepła na c.w.u. powinno być wyprodukowane z energii słonecznej. Porównanie wymagań w tabeli 3: Wartość graniczna EPW jest zatem około 6 razy mniejsza od wartości obliczonej wg rozporządzenia w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku… z 6.11.2008 r. opartych na najnowszych rozwiązaniach technicznych na konwencjonalnych źródłach energii (z gazu, oleju, węgla).
Wnioski
Zastrzeżeń i uwag do proponowanych metod określania minimalnych wymogów, jakie muszą spełnić nowe budynki [2], jest wiele. Jeszcze więcej jest uwag do zaproponowanej metodologii sporządzania świadectwa energetycznego, budzą wiele zastrzeżeń zarówno przyjęte założenia, jak i zaproponowane metody obliczeń energetycznych. Na pewno będzie jeszcze czas na weryfikację wszystkich przyjętych rozwiązań. Po pierwszych próbach obliczeniowych można stwierdzić, że:
Nowe wymagania prawne nie spełnią celu, jaki wynika z dyrektywy EPBD. Nowe budynki nie będą charakteryzować się wyższym zapotrzebowaniem na ciepło w stosunku do prawa obowiązującego do końca 2009 r. Pominięcie klas energetycznych spowoduje nieczytelność wyników dla adresata dyrektywy. Sposób prezentacji jakości energetycznej budynku odbiegać będzie znacząco od ogólnie przyjętych i zaakceptowanych rozwiązań zalecanych w dyrektywie EPBD w sprawie jakości energetycznej budynków. Podział na klasy sprawdził się w innych dziedzinach, np. na rynku AGD, i jest zrozumiały. Z tego powodu będzie nieczytelne i niejasne prezentowanie wyników na tzw. suwaku. Wartość maksymalna nieodnawialnej energii pierwotnej dla ciepłej wody EPW nie jest praktycznie nie do spełnienia w tak określonym prawie [2]. Budynki w ocenie energetycznej będą uzyskiwały niekorzystny ranking, nawet gdy zastanie wykonana bardzo dobra izolacja termicznej przegród, stolarka odpowiadać będzie wymaganiom domów pasywnych oraz wprowadzony zostanie system przygotowania ciepła z nowoczesnych wysokosprawnych technologii wytwarzania energii. Jest błąd w określeniu wartości granicznej EP dla ciepłej wody użytkowej.
Jednocześnie budynki o niezadowalającej izolacji termicznej i nadmiernych stratach ciepła przez wentylację, ale ogrzewane biomasą uzyskają bardzo korzystną wartość EP. Zużycie energii i koszty eksploatacji będą wysokie, a korzystna wartość EP mylnie informować będzie odbiorców o niskiej energochłonności, co jest niezgodne z dyrektywą EPBD [5]. Wniosek nasuwa się jeden. Wprowadzone w listopadzie zmiany do Prawa budowlanego są pełne nieścisłości i błędów. Jestem przekonany, że poruszone sprawy to zaledwie czubek góry lodowej, z którą będziemy musieli się zmierzyć. Zanim rozpoczniemy na dobre wykonywanie oceny energetycznej budynków i lokali, konieczna jest jak najszybsza nowelizacja przyjętych rozporządzeń. Jerzy Żurawski
Materiały źródłowe
1. Ustawa – Prawo budowlane.
2. Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakie powinny spełniać budynki i ich usytuowanie, nowelizacja z 6 listopada 2008 r.
3. Rozporządzenie w sprawie projektu budowlanego… z 6 listopada 2008 r.
4. Rozporządzenie w sprawie metodologii sporządzania świadectw energetycznych… z 6 listopada 2008 r.
5. Dyrektywa 2002/91/WE z 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
6. Norma PN-EN ISO 13790.
5. Norma PN-EN ISO 6946:2004.
6. Norma PN-EN ISO 13769.
7. Norma PN-EN ISO 10070-1.
8. Do obliczeń wykorzystano program Agnes 4-Projekt.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
lista pozostałych artykułów w dziale Artykuły Prawo
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
Strona główna
Fakty
Artykuły
Dni Oszczędzania Energii
Oferta DAEŚ
Programy DAEŚ
Szkolenia
Certyfikacja Energetyczna
Współpraca
Nasi partnerzy
Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju
