Diagnostyka termowizyjna u koni

Termografia (termowizja) jest jedną z nielicznych metod diagnostycznych, która jest nieinwazyjna i bezpieczna. Jej działanie opiera sie na odczytywaniu poziomu emitowanego promieniowania podczerwonego z badanej powierzchni ciała. Ponieważ temperatura organizmu jest zależna od charakteru lokalnego przepływu krwi i procesów metabolicznych tkanek, oddawane promienie podczerwone z powierzchni ciała mogą odzwierciedlać zwiększony lub zmniejszony przepływ krwi w danym obszarze, co może świadczyć o lokalnym stanie zapalnym lub niedokrwieniu. Aktywność układu naczyniowego w głębszych tkankach ma również wpływ na temperaturę powierzchniową. 
 
Mapa temperatur jest interpretowana graficznie. Każdej temperaturze przepisywana jest inna barwa. Tym samym oddaje ona termalny obraz z łatwiej dostrzegalnymi zmianami. Obraz termograficzny przedstawiony w rożnych barwach „fizjologiczne zachowującej sie tkanki” pozwala na diagnozę obecnych lub przeszłych urazów u ludzi i zwierząt. 

Z początku, termografia była wykorzystywana w przemyśle i w wojsku. W latach 60-tych znalazła szerokie zastosowanie w medycynie ludzkiej. W pierwszych pracach naukowych opublikowano zastosowanie termowizji w wykrywaniu raka piersi. Obecnie termowizyjna diagnostyka znajduje szerokie zastosowanie nie tylko w medycynie (choroby skorelowane z zaburzeniami krążenia, a także oparzeniami) ale również w diagnozowaniu schorzeń u zwierząt takich jak psy, koty, a także bydło. W literaturze zagranicznej jest wiele publikacji dotyczących zastosowania termografii jako weterynaryjnej metody diagnostycznej. Znaczna część dotyczy wykorzystywania tej metody u koni. Wyniki prac naukowych dotyczących stosowania termografii w końskiej praktyce weterynaryjnej zostały po raz pierwszy przedstawione w roku 1965. W oparciu o wiedzę zdobytą przy jej stosowaniu na ludziach w połączeniu z diagnozą radiologiczną, rozpoznano i opisano przypadki stanu klinicznego raka płaskokomórkowego, złamania kości nadgarstka III, szpatu oraz głębokiego ropnia w okolicy szyi konia.

 Pierwszą publikacją na Uniwersytecie Przyrodniczym autorstwa dr hab. E. Jodkowskiej pt. ”Temperatura powierzchni ciała jako kryterium predyspozycji wysiłkowych konia” wydano w roku 2005. Jednym z celów pracy było ustalenie modelu temperatury ciała konia przed wysiłkiem, po wysiłku i w spoczynku. Kolejne publikacje wykazały pierwsze możliwości użycia termografii do przewidywania i kontrolowania zmian patologicznych kończyn koni. Badania wykazały, że daje ona możliwość wykrycia stanu subklinicznego zapalenia nawet do 14 dni przed ukazaniem się stanów klinicznych.

 W praktyce weterynaryjnej, termowizyjna technika znalazła zastosowanie w wykrywaniu i monitorowaniu procesów leczenia koni, w kontrolowaniu działania leków, środków przeciwzapalnych, a także lokalnych znieczuleń. Termografia ma szerokie zastosowanie w diagnostyce klinicznych stanów kulawizny, uszkodzenia kości długich, wiązadeł i nerwów, zapalenia kości stawów, ochwatu, nakostniaków, uszkodzenia trzeszczki i ropnego zapalenia kopyta. Diagnostyka termowizyjna umożliwia dokładne zlokalizowanie miejsca zapalania, a także może być przydatna w ustaleniu przyczyn stanu chorobowego. Termowizja znalazła szerokie zastosowanie w diagnozowaniu schorzeń kręgosłupa takich jak : mikrozłamania w obrębie kręgów, zapalne wyrostków kolczystych zwyrodnienia stawów międzykręgowych. Przydatność tej techniki znalazła zastosowanie w ocenie dopasowania siodła do końskiego grzbietu poprzez dokładne zlokalizowanie punktów ucisku siodła. Inne możliwości zastosowania termowizji u koni to kontrolowanie problemów z uzębieniem i pomoc w ustaleniu indywidualnych wzorców ukrwienia dolnych kończyn.

 Zaletą kamery jest wyjątkowa czułość, która przekracza 10 krotnie czułość rąk ludzkich, dzięki czemu można wykryć stany podkliniczne zapalenia, nawet do dwóch tygodni przed ujawnieniem się stanów klinicznych. Przy trudnościach z ustaleniem źródła bólu, termografia może służyć jako uzupełnienie diagnostyczne do Rtg, USG i tomografii, które mają zdolność do obrazowania anatomicznej struktury badanej tkanki. Dodatkowym atutem termograficznej diagnostyki jest brak konieczności transportowania konia, co zmniejsza ryzyko stresu. Zdjęcia mogą być wykonane w korytarzu stajennym, boksie ( bez ściółki bądź innym zaciemnionym pomieszczeniu, które jest znajome dla konia), bez konieczności zbliżania się do zwierzęcia. Wcześniejsza diagnostyka pozwala na podjęcie działań w celu uniknięcia stanów chorobowych, a także podjęcie przez lekarza weterynarii zabiegów, zmniejszających koszty leczenia. Szczególnie jest to istotne w przypadku koni sportowych, które na skutek intensywnych ćwiczeń często ulegają kulawiźnie.  

 Stosowanie termowizji jako metody diagnostycznej wiąże sie ze znajomością podstawowego stanu fizjologicznego zwierzęcia, a także jego budowy anatomicznej. Równie ważne jest miejsce wykonywanych zdjęć, ze stałą, określoną temperaturą otoczenia, która ma decydujący wpływ na zachowanie się lokalnego przepływu krwi, a także ilości oddawania ciepła. Z tego względu aklimatyzowanie zwierzęcia w danym miejscu przed wykonaniem zdjęć jest konieczne i powinno trwać minimum 20 min. Inne czynniki mające wpływ na obraz termograficzny to promieniowanie słoneczne, przeciągi oraz obecność na zwierzęciu wierzchnich nakryć jak derki i bandaże. 

 Obraz termograficzny jest indywidualny dla każdego konia, zmieniając sie w czasie wraz ze zmianą, gęstością i długością sierści, a więc i warunków izolacyjnych zwierzęcia. Zdrowy koń powinien charakteryzować sie prawą i lewą symetrią termiczną, jakkolwiek nie zawsze brak tej symetrii jest związany ze stanami anormalnymi. Niekiedy asymetria oddawanego ciepła w kończynach dolnych może wykazywać przeciążenia w danym miejscu. 

 Obecnie w Polsce badania termowizyjne w weterynarii są nadal mało rozpowszechnione ze względu na wysoki koszt sprzętu. Rozwój technologii oraz większa dostępność tego typu techniki powinna wpłynąć na szersze zastosowanie tej diagnostyki nie tylko u koni, ale również u innych zwierząt domowych i gospodarczych. 

Maria Soroko
Dolnośląska Agencja Energii i Środowiska

Więcej informacji na stronie www.eqma.pl

Obejrzyj Galerię Zdjęć Termowizyjnych Koni >>